„ranek / mane. eseje – szkice – przyczynki krytyczne. antologia „toposu” – tak brzmi pełny tytuł książki, która właśnie ukazała się w serii Biblioteka „Toposu”. W ekskluzywnie wydanej antologii ponad dwudziestu autorów prezentuje 31 tekstów, opublikowanych na bez mała czterystu stronach. Wśród autorów są: Zbigniew Chojnowski, Przemysław Dakowicz, Krzysztof Dybciak, Wojciech Kass, Krzysztof Koehler, Wojciech Kudyba, Jarosław Ławski, o. Jacek Salij, Jan Zieliński i in. Teksty wskazują na to, co najważniejsze dla środowiska pisarzy, poetów i krytyków skupionych wokół „Toposu”. A tym, co najważniejsze jest – mówiąc Miłoszem – „sens, niemożliwy bez absolutnego punktu odniesienia”. Tak więc w antologii pokazane zostały prace, w których wyraźnie wyczuwalny jest puls metafizyczny, eseje zakorzenione w tradycji kultury śródziemnomorskiej, oparte na wartościach cywilizacji judeochrześcijańskiej. Autorem wyboru tekstów publikowanych na przestrzeni ponad dwudziestu lat na łamach „Toposu” jest Krzysztof Kuczkowski
Okładka: miękka ze skrzydełkami
Wymiary tomu: 14.5cm x 21 cm
Liczba stron: 380
Biblioteka „Toposu” T.189 / 2020
Cena: 29 zł (plus koszty wysyłki 6,60)
Dla prenumeratorów „Toposu” przesyłka gratis!
Zainteresowanych kupnem książki zapraszamy do kontaktu pod adresem: prenumerata@tps-dworek.pl lub topos10@interia.pl
„Antologia ta jest wyborem esejów, szkiców i przyczynków krytycznych publikowanych na łamach „Toposu” na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Na wstępnym etapie wybrałem około dwieście czterdzieści artykułów, ostatecznie do książki weszło trzydzieści jeden. W miarę krystalizowania się koncepcji antologii rezygnowałem kolejno z rozpraw akademickich, monografii, tekstów krytycznoliterackich, moich ulubionych interpretacji wierszy, a także – z ogromnym żalem – z szerszej reprezentacji wspomnień, dzienników i tym podobnych gatunków piśmiennictwa. Prezentowana tutaj reszta wskazuje na to, co najważniejsze dla środowiska pisarzy, poetów i krytyków skupionych wokół „Toposu”. A tym, co najważniejsze jest – mówiąc Miłoszem – „sens, niemożliwy bez absolutnego punktu odniesienia”. Tak więc w antologii pokazuję teksty, w których wyraźnie wyczuwalny jest puls metafizyczny, eseje zakorzenione w tradycji kultury śródziemnomorskiej, oparte na wartościach cywilizacji judeochrześcijańskiej.
Wytłumaczę się jeszcze z tytułu książki. Otóż ranek / mane jest pierwszą z cyklu trzech antologii „Toposu” – kolejne tomy zatytułowane południe i wieczór poświęcone będą prozie i poezji. Chciałbym, żeby wszystkie one utworzyły literacki model DNIA i jego łagodnego obrotu od wschodu do zachodu słońca. Chodzi jednak nie tylko o wymiar literacki tego modelu, lecz także o wymiar egzystencjalny. Wiem o tym z całą pewnością, gdyż tak przebiegała moja osobista przygoda z literaturą. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku jako student polonistyki zaczytywałem się w dziełach z dziedziny estetyki i filozofii, antropologii kultury i semiotyki. Niewiele z nich rozumiałem, ale nagrodą było poczucie obcowania z tajemnicą. Wtedy to wystarczało. Później, w tzw. dorosłym życiu, przyszedł czas na prozę krajową i obcą – rosyjską, francuską, niemiecką, amerykańską, w której tajemnica była rozpisana na setki i tysiące stron. Była i nie było jej jednocześnie. Wreszcie pod wieczór pozostała poezja (i teologia), mowa coraz bardziej zwięzła, klarowna, kierująca się w stronę tego, co jedynie warte jest poznania, a czego po tej stronie świata poznać nie sposób. Mane – meridies – vespera. Tak przedstawia się sprawa tytułu.
Teksty opublikowane w antologii pogrupowane zostały w pięć rozdziałów, a właściwie cztery, gdyż w ostatnim znajduje się tylko jeden szkic: Medytacja o przemijaniu Jacka Salija OP. „Czas, w którym przemijamy, nie jest naszym przeciwnikiem, ale sprzymierzeńcem.” dowodzi autor, wszakże pod jednym warunkiem, że przemijanie uczynimy „drogą ku temu, co doskonałe i ostateczne”. Koda idealna. Ojciec Salij otwiera też antologię, pisząc o dziwnym pograniczu między dobrem i złem, co wydaje się być równie idealnym początkiem książki.
Najstarsze eseje zamieszczone w tomie: Krzysztofa Koehlera Święty Augustyn i retoryka… oraz Piotra Wiktora Lorkowskiego Lekcje Augustyna zostały opublikowane w 1999 r. Godziło się przypomnieć te właśnie teksty, ponieważ bez Wyznań św. Augustyna i jego rozpraw teologicznych „europejska tożsamość byłaby nie do pomyślenia” (P.W.L.). Z kolei najmłodszy jest tekst zatytułowany O życiu (duchowym), końcu postmodernizmu i zarazie świata. Drugi esej czasów bezbożności Mirosława Dzienia, zaczynający się słowami: „Jest rok 2020. Zaraza ogarnęła cały świat i z niezwykłą szybkością dociera do wciąż nowych miejsc, jak uzurpator poszerza zasięg swojego włodarstwa.” W tym miejscu powinienem zawiesić głos i postawić kropkę (metafizyczną?). Zamiast tego raz jeszcze przytoczę przepełnione nadzieją zdanie z Medytacji o przemijaniu: „Czas, w którym przemijamy, nie jest naszym przeciwnikiem, ale sprzymierzeńcem.” Ufam temu rozeznaniu i dlatego podjąłem się zredagowania antologii.”
Krzysztof Kuczkowski
Spis treści antologii:
Od redaktora / reszta
[I]
Dziwne pogranicze między dobrem i złem
- Jacek Salij OP, Dziwne pogranicze między dobrem i złem
- Janusz Nowak, Pycha, pokora, uszczęśliwianie dusz. Święta Faustyna Kowalska i Mickiewiczowski Konrad
- Jacek Salij OP, „Miejcie zrozumienie dla ludzi słabej wiary”. Czesława Miłosza kłopoty z Bogiem
- Krzysztof Koehler, Święty Augustyn i retoryka czyli Wyznania neofity
- Mirosław Dzień, O strachu i zarazie świata. Esej czasów bezbożności
- Mirosław Dzień, O życiu (duchowym), końcu postmodernizmu i zarazie świata. Drugi esej czasów bezbożności
[II]
Religia i poezja
- Ks. Jan Sochoń, Religia i poezja – wstępne rozpoznania
- Piotr Wiktor Lorkowski, Lekcje Augustyna
- Krzysztof Dybciak, Wielcy twórcy w dialogu z Janem Pawłem II
- Ks. Jerzy Szymik, „Chrystus jest dlatego…”. Antropocentryzm Miłoszowej theologiae crucis
- Krzysztof Dybciak, Zbigniewa Herberta rozumienie religii
- Adrian Gleń, Liebert: literatura i/a religia
- Zofia Zarębianka, Nowa metafizyczność na nowe tysiąclecie czy sacrum na cenzurowanym? Wymiar sacrum w poezji najnowszej (na wybranych przykładach)
[III]
Metaf
- Ks. Jan Sochoń, Metafizyczność poezji
- Zbigniew Chojnowski, Poezja jako wyraz i źródło duchowości
- Jarosław Ławski, Konstelacja Toposu
- Jarosław Ławski, Poezja „metaf”. Kuczkowski, Kass, Dakowicz
- Krzysztof Kuczkowski, Szczerze mówiąc…
- Wojciech Kass, Ekstaza i rzemiosło (o paradoksie związywania się z tradycją)
- Przemysław Dakowicz, Czytanie jako światopogląd. Na marginesie Siedmiopiętrowej góry Mertona i Zakazanego owocu Verlinde’a
- Wojciech Kudyba, Od „ja” do „nie-ja”. Podróż literacka
- Jarosław Jakubowski, Tajemnica Stefana Dedalusa
- Sławomir Matusz, Dusza a człowiek podziemny. Rzecz o pisaniu
[IV]
Utwierdzić się w istnieniu
- Mirosław Dzień, O liberalizmie, kulturze i zakrytej twarzy. Esej (nie)zobowiązujący
- Jarosław Jakubowski, Utwierdzić się w istnieniu
- Jan Zieliński, Otwieranie zatrzaśniętego
- Wojciech Kass, Gałczyński urzeczowiony
- Marek Bernacki, Wieczne piękno i śmierć (impresje weneckie)
- Teresa Ferenc, Wspomnienia z Anną
- Adrian Gleń, Prezent Feliksa Netza
[V]
Medytacja o przemijaniu
Jacek Salij OP, Medytacja o przemijaniu
Noty o autorach
Indeks nazwisk
Już wkrótce kolejne antologie „toposu” – prozy i poezji:
Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Instytutu Literatury w ramach Tarczy dla Literatów.
